Zwergenkalenders

Ontdek de Fascinerende Wereld van Puk en Muk.

Als bezoeker van deze Puk en Muk website ontdekt u hoe de kalenders zijn ontstaan, welke thema's ze hadden en hoe ze de populariteit van Puk en Muk hebben vergroot. U kunt ook genieten van de prachtige illustraties van Carl Storch, die elk jaar een nieuw avontuur van Puk en Muk in de Zwergenkalender toonden. De boekjes passen in je handpalm.

De Zwergenkalender met Puk en Muk (Puckchen und Muckchen), geschreven en van tekeningen voorzien door Carl Storch, zijn op deze pagina vermeld met hun uitgavejaar. De mini-boekjes van 12.5 cm hoog en 8.2 cm breed werden uitgebracht tussen 1917 en 1940. In een regionaal archief in Zuid-Oostenrijk bevinden zich nog oude originele exemplaren. 

Het archief heeft mij jaren geleden beloofd om deze exemplaren gratis gedigitaliseerd naar mij op te sturen! Vanwege achterstallig werk moest ik echter geduld hebben. Inmiddels leven we in het jaar 2025 en lijkt mijn verzoek in de vergetelheid te zijn geraakt. Uiteraard heb ik later opnieuw contact opgenomen maar ook die hernieuwde belofte werd niet nagekomen.

Ik zoek voorlopig nog naar de uitgaven 1917-1927 en 1940. Deze boekjes wil ik nog aan mijn Carl Storch collectie toevoegen. Voor niets gaat de zon op maar heb je toevallig een of toevallig de drie genoemde boekjes dan zou je me kunnen helpen om het erfgoed compleet te kunnen en mogen maken. Ben jij zelf verzamelaar dan ben ik zeker zo blij met de boekjes in gedigitaliseerde vorm. Je kunt me onder mijn eigen naam bereiken via Facebook. Wie weet kan ik ook voor jou wat betekenen. Je weet tenslotte maar nooit!

Puk en Muk op zegels afgebeeld van de Seraphisches Liebeswerk Kalender.

Puk en Muk zegels uit de Seraphisches Liebeswerk Kalender

De eerste Zwergenkalender, ontworpen in 1917 door de Oostenrijkse illustrator Carl Storch, vormt een opmerkelijk voorbeeld van de artistieke en culturele expressie uit die periode. Niet slechts een praktisch hulpmiddel, maar een uniek kunstwerk dat sindsdien de verbeelding van velen heeft weten te prikkelen. Storch’s illustraties, gekenmerkt door hun verfijnde detaillering en speelse stijl, brengen de dwergen tot leven in scènes die de verschillende seizoenen en bijbehorende activiteiten verbeelden.

De kalender omvat twaalf zorgvuldig vormgegeven bladzijden, waarbij elke maand wordt gesierd door een artistieke interpretatie van zowel seizoensgebonden veranderingen als de rijke folklore die rondom dwergen in Oostenrijkse en bredere Europese tradities bestaat. De speelse en soms humoristische uitbeelding van deze figuren draagt bij aan de charme van het ontwerp en de blijvende aantrekkingskracht ervan.

Meer dan een tijdsdocument biedt deze Zwergenkalender een waardevolle inkijk in de wisselwerking tussen folklore en populaire cultuur. Dankzij Storch’s vermogen om de essentie van dwergfiguren te vangen, groeide de kalender uit tot een geliefd verzamelobject voor zowel kinderen als volwassenen. Tot op de dag van vandaag blijft hij een gewaardeerd artefact onder liefhebbers van traditionele illustratie en volkskunst.

Hoewel er door de jaren heen verschillende edities zijn verschenen, behoudt de originele uitgave van 1917 een bijzondere status vanwege haar historische betekenis en de invloed die zij heeft uitgeoefend op latere generaties kunstenaars. Deze kalender weerspiegelt de manier waarop kunst en functioneel design elkaar kunnen versterken, terwijl de diepe verbondenheid met culturele tradities en verhalen behouden blijft.

Dat het iconische duo Puk en Muk reeds eerder was afgebeeld in de Seraphisches Liebeswerk Kalender, wordt op de linkerzijde van de illustratie op subtiele wijze benadrukt door de beide zegels.

Zwergenkalender 1917
Zwergenkalender 1917 binnenblad
Zwergenkalender 1919
Zwergenkalender 1919
Zwergenkalender 1920
Zwergenkalender uit 1921  gemaakt door Carl Storch.

            Zwergenkalender  1918                                            Zwergenkalender 1919                                        Zwergenkalender 1920                                       Zwergenkalender 1921

Zwergenkalender 1922
Zwergenkalender 1923
Zwergenkalender 1924
Zwergenkalender 1925

              Zwergenkalender 1922                                      Zwergenkalender 1923                                            Zwergenkalender 1924                                           Zwergenkalender 1925

Zwergenkalender 1926
Zwergenkalender 1927
Zwergenkalender 1928
Zwergenkalender 1929

                Zwergenkalender 1926                                    Zwergenkalender 1927                                             Zwergenkalender 1928                                   Zwergenkalender 1929

Zwergenkalender 1930
Zwergenkalender 1931
Zwergenkalender 1932
Zwergenkalender 1933

                  Zwergenkalender 1930                                     Zwergenkalender 1931                                        Zwergenkalender 1932                                       Zwergenkalender 1933

Zwergenkalender 1934
Zwergenkalender 1935
Zwergenkalender 1936
Zwergenkalender 1937

                Zwergenkalender 1934                                        Zwergenkalender 1935                                       Zwergenkalender 1936                                         Zwergenkalender 1937

Zwergenkalender 1938

                                      Zwergenkalender 1938

Zwergenkalender 1939

                  Zwergenkalender 1939

Zwergenkalender 1940

                  Zwergenkalender 1940

Zwergenkalender Tekening 1 van 100 jarig jubileum

Tekening 1 Honderd Jaar Zwergenkalender 

Zwergenkalender Tekening 2 van 100 jarig jubileum

Tekening 2 Honderd Jaar Zwergenkalender  

Zwergenkalender Tekening 3 van 100 jarig jubileum

Tekening 3 Honderd Jaar Zwergenkalender  

Op 10 februari 1978 opende Jos Huddleston Slater, een gepassioneerde verzamelaar, de deuren van zijn stripwinkel Eppo in Eindhoven. Als volleerd goudsmid wist hij zijn liefde voor strips om te zetten in een bloeiend beroep, nadat hij een omvangrijke collectie oude strips had overgenomen van een gesloten winkel. De groei liet niet lang op zich wachten, en binnen twee jaar kreeg hij versterking van zijn broer Mari, die hem bijstond in de snel uitbreidende wereld van stripboeken. Jos is net zoals ik helemaal bezeten van Puk en Muk en vanzelfsprekend de Zwergenkalenders en hun voorloper de Seraphyser Kinderfreund waarin de twee kabouters van Klaasvaak werden afgebeeld. C. Storch was dus ook al in de ban van zijn eigen gecreerde avonturiers die heel wat hebben beleefd.

Tegenwoordig is Eppo Strips uitgegroeid tot een van de meest toonaangevende stripspeciaalzaken van Nederland. Of je nu een fervent striplezer, een toegewijd stripverzamelaar bent of een liefhebber van games, een bezoek aan de winkel aan Kleine Berg 33 in Eindhoven is zeker de moeite waard. Gelegen in het hart van de stad, vlak achter het voormalige V&D en op slechts tien minuten lopen van het station, biedt de winkel een unieke ervaring voor liefhebbers van het stripgenre. 

Binnen de winkel kom je niet alleen de Huddleston Slater-broers tegen, maar ook Marc Timmermans, specialist in comics en manga. Daarnaast is er Tom, de zoon van Jos, die een grote passie heeft voor Magic: The Gathering en tevens verantwoordelijk is voor de automatisering van de winkel. Naast zijn liefde voor strips is Jos Huddleston Slater een toegewijd verzamelaar van Puk en Muk-uitgaven en alles wat met deze iconische figuren te maken heeft.  Mijn geplaatste afbeeldingen waren niet zo mooi waardoor Jos getriggert werd en voor de oslagen hierboven. een vermelding meer dan waard.  

Stripwinkel Eppo van Puk en Muk verzamelaar Jos Huddleston Slater Eindhoven.

Binnen de winkel kom je niet alleen de Huddleston Slater-broers tegen, maar ook Marc Timmermans, specialist in comics en manga. Daarnaast is er Tom, de zoon van Jos, die een grote passie heeft voor Magic: The Gathering en tevens verantwoordelijk is voor de automatisering van de winkel.

Naast zijn liefde voor strips is Jos Huddleston Slater een toegewijd verzamelaar van Puk en Muk-uitgaven en alles wat met deze iconische figuren te maken heeft.   

EPPO STRIPSPECIAALZAAK Eindhoven

In 2018 vierde de Zwergenkalender zijn honderdste verjaardag. Op deze pagina zijn de oudste exemplaren te zien, ontworpen door Carl Storch, de oorspronkelijke kunstenaar achter deze bijzondere kalenderreeks. Na 1940 namen anderen het stokje over, en hoewel latere edities ook kabouters uitbeeldden, hadden deze geen directe verbinding met Puk en Muk.

De eerste officiële illustrator van de kalender was Carl Storch, geboren op 7 maart 1868 in Boedapest, en overleden op 2 november 1955 in Salzburg. Zijn vrouw stierf al eerder, en het echtpaar bleef kinderloos. Ondanks zijn vroege roem en invloedrijk werk, stierf Storch in een kleine kamer, in volledige eenzaamheid. Een tragisch detail is dat hij blind was geworden, waardoor hij zijn grootste passie—het tekenen—niet langer kon uitoefenen.

Storch was een veelgevraagd kunstenaar, actief als karikaturist, beeldhouwer, tekenaar en schilder. Zijn werk omvatte illustraties voor sprookjes en kinderboeken, advertenties, kalenders, ansichtkaarten en de beroemde Fliegende blätter. Daarnaast was hij de geestelijk vader van Puckchen en Muckchen, die voor het eerst verschenen in het jeugdtijdschrift Seraphischer Kinderfreund. Ik heb een exemplaar waarin Puk en Muk door Carl Storch waren verwerkt. Vanaf 1918 tot 1940 werden deze iconische figuren jaarlijks afgebeeld in de Zwergenkalender. Ik wist lang geleden al een afbeelding te achterhalen van een uitgave uit 1917.  Met een plaatje hiervan ben ik de bovenaan begonnen. 

De tweede kunstenaar in opdracht was de academische schilder en graficus Elisabeth Buzek, geboren op 19 november 1901 in Polen, overleden op 22 maart 2001 in Illmitz. Ze creëerde de Z.K. van 1949 tot 1979. Vanaf 1980 werd het Z.K herhaaldelijk gepubliceerd (een tweede keer herdrukt, om zo te zeggen). E. Buzek heeft ook tal van kinder en prentenboeken als ook tijdschriften gelanceerd (getekend), waarvan sommige volledig werden herdrukt. In haar jonge jaren verdiende ze haar brood met het schilderen van affiches, later met portretten en stillevens.

Hoewel het Salzburger Museum een deel van Storch's nalatenschap bezit, heeft het tot op heden nog geen poging ondernomen om de prachtige Zwergenkalenders onder de aandacht van het grotere publiek te brengen. Een logische vraag mijnerzijds blijft nog steeds, waarom deze bijzondere historische kunstwerken niet breder bekend worden gemaakt.

De derde generatie opdrachtkunstenaars die de Zwergenkalender vormgaven, omvatte onder anderen Gerty Ederer (tekst) en de illustratoren Helmut Kollars, Pepo Pekovits, Martina Eichhorn en Tim Maresch. De inhoud van de nieuwe edities werd aangepast aan de moderne tijd, met verwijzingen naar pc’s, mobiele telefoons en een eigentijdse tekenstijl. Zelf heb ik de latere edities niet meer gevolgd, omdat ik het gevoel kreeg dat de tijd van de Zwergenkalender langzaam ten einde liep. Helaas! Toch zijn ook deze uitgaven een gewild verzamelobject geworden. Om ook die groep te plezieren zal ik binnenkort een extra pagina toevoegen met afbeeldingen. Ik heb er bijna 15 jaar over gedaan om een behoorlijk aantal van deze Z.K. bij elkaar te zoeken. 

Ook dit grootse werk verdiend aandacht en erkenning, zeker tijdens zijn stille jubilea. Het is een meesterwerk van verhalen vertellen, dat ongeveer drie generaties wist te inspireren met prachtige illustraties en diepgaande lessen over waarden en tradities. De verhaaljes en tekeningen lieten lezers dromen, ongeacht hun leeftijd. Jong en oud genoten van het kleine boekje, dat een toevlucht bood tegen de dagelijkse realiteit van school, werk en alledaagse beslommeringen. Het is te vergelijken met de nostalgie naar de oude Puk en Muk verhalen. 

Vergeet niet: in die tijd waren televisie en radio nog geen vanzelfsprekende bronnen van vermaak—zeker niet in de periode waarin Carl Storch de eerste generatie Zwergenkalenders creëerde.

Ik hoop van harte dat ouders en grootouders de Puk en Muk-boekjes en de Zwergenkalenders blijven doorgeven aan hun kinderen. Gooi ze niet weg als oud papier. Lees ze samen, bewonder de prachtige illustraties en ervaar hoe deze klassieke verhalen een welkome afwisseling kunnen zijn in de hectische tijd waarin we verkeren.

Uiteindelijk bepaal jij, als ouder, of deze verhalen nog steeds eigentijds zijn. Ik persoonlijk vind van wel!

All rights reserved by Cor Lauwerijssen. This website including pictures and the personal story. The Puk and Muk database are intellectual property of Puk and Muk Site. Any abuse, non-authorized reproducing or copying is strictly prohibited. Copyright by [JP-Lauwerijssen-4731210850-EPOB-OIST.NL-RN-COR.]   

Cor Lauwerijssen.[Puk en Muk site naar een idee van Lauwke Tod.] Alle rechten op de inhoud voorbehouden.