Frans Fransen

Frans Fransen. 

Adrianus Johannes Franciscus van Ostaden, (doopnamen) geboren op 13 februari 1896 te Tilburg was de jongste van het gezin. Zijn vader heette Franciscus Salesius van Ostaden , een eenvoudige fabrieksarbeider. Moeders naam was Maria Clara Stijnen. Twee oudere zusjes waren eerder overleden. Zijn oudste zus trouwde met schoenfabrikant Tinus van Hest uit Nijmegen. Zus Anna was met ene van Puijenbroek getrouwd die op zijn beurt hoofdonderwijzer op Korvel was, een wijk in Tilburg waar ikzelf ook heb gewoond. Later verhuisde ze als weduwe naar de Oerlesestraat, samen met haar zus Emma. Voor mij is dat bekend gebied. De laatste zus Jana was getrouwd met Harry Heijstek die bij Stork in Enschede werkte. Deze Heijstek reed al vroegtijdig in een grote auto rond. Jana en Harry woonden in de van Goorstraat, een zijstraat van de Hoefstraat te Tilburg.

Het gezin van Ostaden verhuisde naar Goirle is de algemene lezing. Na de lagere school volgde Van Ostaden de opleiding tot onderwijzer aan de kweek­school St.-Stanislaus. In 1915 behaalde Frans zijn hulp-akte en kreeg hij een aanstelling op een lagere school in Tilburg. Weer een jaar later, in 1916, legde hij zijn eeuwige geloften af. Na nog op een paar scholen in Tilburg te hebben lesgegeven ging hij in 1932 aan de B.L.O. in de Keizerstraat in Den Bosch lesgeven. Bijna dertig jaar werkte hij met "moeilijke" kinderen. Op deze school was Frans Fransen ook enige tijd hoofd. Fransen stierf in het zicht van zijn pensioen op weg naar zijn werk op 19 oktober 1961 in Den Bosch na een hartaanval. In datzelfde jaar stierf ook mijn vader aan een hartaanval. Tot aan zijn dood woonde hij op het klooster Papenhulst. Fr. Franciscus Xaverius van Ostaden (1896-1961)

Ook fraters bereiken de leeftijd waarop ze zorg en verpleging nodig hebben. Het aantal fraters bedroeg op 1 januari 2002 nog slechts 86 en 1 broeder. De gemiddelde leeftijd was 82 jaar. Onderaan rechts de laatste foto die van Frans Fransen bekend is. Overigens had ik het bijzondere genoegen om na de nachtmis waarin ik een stuk solo had gezongen. Veel weet ik verder niet meer van want het was laat en ik was stik moe. Frans Fransen te mogen ontmoeten en de hand te mogen schudden kreeg voor mij pas extra waarde toen ik deze website ging maken. Jij hebt wel heel goed gezongen zei hij destijds tegen me. En eerlijk is eerlijk, we klonken net de Wiener Zangerknaben die wereldwijd bekendheid hadden.  Cor als koorknaap en vaak ook als misdienaar op Huize Nazareth of in een van de kappellen van de Zusters v Liefde aan de Oude Dijk? Wie had ooit kunnen bedenken dat deze herinneringen nu op het wereldwijde internet staan. 

Na de lagere school volgde Van Ostaden de opleiding voor onderwijzer aan de kweek­school St.-Stanislaus. In 1915 behaalde hij zijn hulpakte en kreeg een aanstelling op een lagere school in Tilburg. Een jaar later, in 1916, legde hij zijn eeuwige geloften af. Na nog op een paar scholen in Tilburg te hebben lesgegeven ging hij in 1932 aan de B.L.O. in de Keizerstraat in Den Bosch lesgeven. Bijna dertig jaar gaf hij daar zijn lessen aan "moeilijke " kinderen. Op deze school Frans Fransen enige tijd hoofd. Fransen stierf in het zicht van zijn pensioen op weg naar zijn werk op 19 oktober 1961 in Den Bosch na een hartaanval. Tot aan zijn dood heeft hij op het klooster Papenhulst gewoond.

Het was een echte kindervriend en een geboren onderwijzer. Vele Bosschenaren die van hem les hadden beamen dat. Zijn bijnaam ' lange Frans', dankte hij aan z'n lengte.  Frans Langemans werd een van de latere pseudoniemen. Met zijn verhalen wist hij de aandacht van de kinderen te krijgen en vast te houden. Hij stond dan ook het liefst voor de klas. Men noemde de klas met de moeilijke leerlingen ( de zwaarste)  de bezinkingsklas. Een klas vol met hopeloze gevallen. Over zijn moeilijke taak als onderwijzer aan deze groepen hield hij regelmatig lezingen. In 1925 verschenen zijn eerste verhaaltjes in het tijdschrift De Engelbewaarder die al jarenlang werden uitgegeven door de Drukkerij R.K. Jongensweeshuis. Bij deze drukkerij zou dan ook het meeste van zijn werk worden uitgebracht. In de Drukkerij RK Jongensweeshuis Tilburg, een drukkerij van de Fraters van Tilburg,  werden wezen te werk gesteld die hele lange dagen moesten maken tot soms wel 14 uur of langer per dag. De publicaties bleven niet alleen maar beperkt tot tijdschriften Ook leesboekjes voor het lager onderwijs werden daar ontwikkeld en gedrukt. Er  werkten in de loop der jaren bekende en minder bekende fraters mee aan taal en leesmethoden. Jos Haens was zo iemand en Toos Koedam zorgde in die jaren al voor de bijbehorende tekeningen. Fransen schreef onder tientallen pseudoniemen.  Ger Janssen, oud directeur van Uitgeverij Zwijsen verdiende ook zijn sporen binnen het onderwijs. Een van zijn boekjes heet " IK BEN VAN BOOM ROOS VIS ".  Het is een leesmethode om te leren lezen. Hij was ook verantwoordelijk voor het tot stand komen van het grote boek " Zwijsen een passie voor uitgeven" . Dit boek gaat over de geschiedenis van Uitgeverij Zwijsen. Het vertelt over de ontwikkeling van de organisatie en over de groei van methoden en lectuur voor jonge mensen over een periode van honderdvijftig jaar. Het is een unieke geschiedenis! Van geen uitgeverij in Nederland zou zo'n verhaal verteld kunnen worden. Er hebben zeer ingrijpende veranderingen plaatsgevonden; maar er is ook een interessante rode draad. Deze uitgave is beslist de moeite waard om aan je verzameling toe te voegen. Ger Janssen was van 1977 tot 1999 directeur van Uitgeverij Zwijsen. Sinds 2021 hebben we mailcontact. Ook hij is nog steeds nieuwsgierig naar alles wat met Carl Storch en zijn Puckchen und Muckchen is te ontdekken. Goed om te weten dat ik niet de enige ben die alles tot in de finesses onderzoekt. Ger is woonachtig in mijn mooie geboorteplaats.   

Naast de verwijzing naar de situatie in Rusland geeft Franciscus Van Ostaden alias Frans Fransen een herkenbaar punt aan voor zijn B.L.O.-leerlingen. Siberië was een bekende wijk in Den Bosch. De schrijver gebruikte vaker namen uit het Bossche, zoals 't Stortje, de Parade, Achter 't Wild Varken en Achter de Wereld. Bijkomstigheid is het feit dat ikzelf  van woordspelingen hou. De broers van mijn moeder woonden in de Siep een wijk waar ik een paar keer op visite was. In 1968 bezocht ik ze in Den Bosch en jaren later toen mijn moeder in 1999 overleed. Hadden ze toch de reis gemaakt naar Oudenbosch om afscheid van haar te nemen.

In de loop van vele jaren hebben er behoorlijk wat mensen meegewerkt aan de beroemde Pukken en Mukken. Zo waren er voor de diverse lay-outs van de latere uitgaven meerdere illustrators. Hans Sturris, frater Realino,  Toos Koedam (rood/groen/ lay-outs/ en H. v.Wersch ( lange versies) en Haens verantwoordelijk. Fransen kunnen we zien als de bedenker en grondlegger op Nederlandse bodem. Anderen, zoals  Jos Adrianus Antonius Severijnen ( frater Ranulfus1905/1976 ) was volgens zijn nazaten, ook betrokken bij de drukkerij van het Jongensweeshuis. Deze was ingezetene in de congregatie van o.l. Vrouw Moeder van Barmhartigheid te Tilburg in 1923 en gaf tekenles op school. Onder het synoniem  tekeningetje van een "Rat" zou deze frater mede verantwoordelijk zijn geweest voor een groot aantal striptekeningen in "De Engelbewaarder" en bij de creatie van "Puk en Muk" tekeningen. ( bron  Genealogie familie Severijnen afkomstig uit Den Bosch). Dit laatste trekt Dhr Ger Janssen ( oud directeur van Zwijsen en Puk en Muk onderzoeker ) in twijfel. Ger Jansen die overigens ook mee hielp bij de tot standkoming van het boekje "Puk en Muk uit de schaduw van Tilburg". Informatie  over Jos Adrianus Antonius Severijnen in relatie tot Puk en Muk is welkom.